Παρατηρώντας την σημερινή σχολική ζωή, είναι εύκολο να διαχωρίσεις τα παιδιά που χτίζουν σεβασμό και αλληλεγγύη μεγαλώνοντας και αυτά που δεν θα είναι και τόσο προικισμένα στον τομέα αυτό, χωρίς να φέρουν τα ίδια την ευθύνη. Δεν υπάρχει, ωστόσο, κανένας νόμος, έστω και άγραφος, που να καθιστά τους εκπαιδευτικούς υπόχρεους να δικαιολογούν ή να δέχονται απρεπείς συμπεριφορές από μαθητές, στο όνομα μιας εφηβείας που στην τελική, δεν σχετίζεται και πολύ με την εφηβεία αυτή καθ’αυτήν. Τα θέματα επικοινωνίας είναι τεράστια και παίζουν τον πρωταρχικό ρόλο σε όλα τα είδη σχέσεων. Μέσα από αυτό όμως, έχει παρεξηγηθεί και καταχραστεί η έννοια του εκπαιδευτικού.

Κάποιες συμπεριφορές, αν όχι όλες, προέρχονται από το οικογενειακό περιβάλλον και αυτό χρειάζεται να το παραδεχτούμε. Χρειάζεται το οικογενειακό περιβάλλον να αναλάβει την ευθύνη και να δράσει αναλόγως. Όχι ενάντια στο παιδί αλλά ενάντια στον τρόπο που αντιμετωπίζεται το παιδί. Σε ηλικίες που ένα παιδί δεν έχει τον έλεγχο της ζωής του ή της καθημερινότητάς του, που δεν έχει ακόμα ολοκληρώσει χαρακτήρα και μυαλό, είναι δύσκολο να είναι μόνο δική του ευθύνη μια συμπεριφορά. Οι συμπεριφορές έχουν ρίζες την παιδική ηλικία. Είναι άλλο να βρίζεις και να φωνάζεις και άλλο να μιλάς με ομαλό τρόπο ομιλίας, εξηγώντας αυτό που σε απασχολεί. Ξέρετε, δεν είναι τόσο εύκολο για κάποιον που δεν είναι βίαιος, να γίνει. Ούτε για κάποιον που είναι καλότροπος, να αλλάξει προς το χειρότερο. Την επίθεση την έχουν εύκολη εκείνοι οι οποίοι κρύβουν μέσα τους σοβαρά αδούλευτα ζητήματα. Ποιο παιδί ενδέχεται να ξεκινήσει να φωνάζει και να βρίζει πιο εύκολα; Το παιδί που έμαθε να σέβεται τον συνάνθρωπο ή το παιδί που μεγάλωσε με μισάνθρωπες συμπεριφορές βασισμένες σε έλλειψη αυτοεκτίμησης και σοβαρών υπαρξιακών ζητημάτων. Σε όλες τις μορφές επικοινωνίας, υπάρχει το “μικρόβιο” της σύγκρισης που ανέκαθεν ήταν ενάντια στον άνθρωπο. Είναι το “μικρόβιο” που δεν αφήνει την καλή πλευρά της ατομικότητας να ξεχωρίσει. Η επικοινωνία δεν είναι εύκολη υπόθεση. Δεν είναι απλώς ένα διαλογικό κείμενο δέκα δευτερολέπτων. Επικονωνία σημαίνει “ζω μαζί με άλλους, εκφράζομαι, εκθέτω την ύπαρξη μου” με σκοπό μια εύκολη και ήρεμη συνύπαρξη. Η επικοινωνία είναι αντίδραση λεκτική και κινητική, είναι ενέργεια. Κρύβεται παντού, σε όλους τους τρόπους έκφρασης και σε όλες τις πτυχές της ζωής. Αν παρατηρήσετε τους διαλόγους της καθημερινότητάς σας, θα βρείτε όλα αυτά τα στοιχεία επικοινωνίας και πολλά άλλα.

Στα σχολεία, κανένας εκπαιδευτικός δεν καλείται να μεγαλώσει παιδιά άλλων. Κανένας δεν καλείται να γίνει επιστάτης σε αναμορφωτήριο, σάκος του box ή security. Πρωταρχικός ρόλος των εκπαιδευτικών είναι το ακαδημαϊκο κομμάτι που μέσα από αυτό επέρχεται και το ανθρωπιστικό, αν βέβαια έχουν να κάνουν με ανθρώπινα υπόβαθρα. Οι δάσκαλοι/ες χτίζουν βάσεις σε ήδη γερά θεμέλια. Δεν υποχρεούνται να κρατούν τα ηνία κανενός σπιτιού και καμίας οικογένειας. Δεν υποχρεούνται να μπαλώνουν τα αμπάλωτα ούτε να κολλούν τα γυαλιά που σπάζουν άλλοι καθημερινά. Είναι εύκολο να λέμε πως οι δάσκαλοι έχουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη και την πορεία των μαθητών. Σε ποιους τομείς όμως; Δεν είναι ο δάσκαλος η πρώτη ύλη και αυτό πρέπει να κατανοηθεί από την κοινωνία, αν θέλουμε να κάνουμε ένα βήμα μπροστά στον κλάδο της εκπαίδευσης.

Άντρεα Βακανά
Γλωσσολόγος, ηθοποιός